Trong bài viết này, UIUXVN sẽ giới thiệu cho bạn về phương pháp đánh giá UI/UX với Heuristics – một bộ những nguyên lý giúp bạn đánh giá các thiết kế UI/UX, giúp bạn có thể chọn lựa phương án phù hợp nhất cho dự án, sản phẩm của mình.
10 nguyên lý Heuristics có thể ứng dụng để đánh giá phương án thiết kế UI/UX
Heuristics là một phương pháp linh hoạt và có thể áp dụng cho nhiều loại sản phẩm khác nhau, dưới đây là checklist heuristics dùng để đánh giá:
01. Hiển thị trạng thái của hệ thống
Thiết kế cần cung cấp cho người dùng thông tin về trạng thái của hệ thống, để người dùng biết họ đang làm gì, có thể thấy được kết quả của họ và biết được những gì đang xảy ra trong quá trình hoạt động.
02. Kết hợp hệ thống với hiển thị thực tế:
Thiết kế phải sử dụng ngôn ngữ và khái niệm của người dùng để giao tiếp với họ, không sử dụng thuật ngữ chuyên môn của hệ thống mà người đùng không thể hiểu.
03. Kiểm soát và tự do cho người dùng
Thiết kế phải cho phép người dùng có khả năng điều khiển các hành động của mình, có thể hoàn tác hay thoát khỏi các trạng thái không mong muốn. Ví dụ người dùng lỡ xóa, có thể cho họ hoàn tác (Như thùng rác của Windows)
04. Nhất quán và tuân theo các tiêu chuẩn
Phương án thiết kế phải duy trì sự nhất quán trong từ ngữ, hành vi và giao diện trên toàn bộ sản phẩm, tuân theo các tiêu chuẩn đã được định sẵn từ Design System, UX Writing template của dự án, công ty bạn.
05. Phòng ngừa lỗi
Thiết kế phải giúp người dùng tránh gặp các lỗi hoặc xung đột khi sử dụng sản phẩm, bằng cách kiểm tra nhập liệu, xác nhận các hành động hay cung cấp thông tin hướng dẫn.
06. Nhận biết hơn là nhớ
Thiết kế phải giúp người dùng không cần nhớ nhiều thông tin khi sử dụng sản phẩm, bằng cách hiển thị các thông tin liên quan, gợi ý hay biểu tượng rõ ràng.
07. Linh hoạt và hiệu quả trong việc sử dụng
Thiết kế phải cho phép người dùng có thể lựa chọn để tùy biến hay điều chỉnh sản phẩm theo nhu cầu cá nhân hoặc mức độ thành thạo khác nhau.
08. Thẩm mỹ và tối giản
Thiết kế tốt cần loại bỏ những yếu tố không cần thiết hay gây sao nhãng cho người dùng, chỉ hiển thị những thông tin có ý nghĩa và liên quan đến mục tiêu của sản phẩm.
09. Nhận biết, chuẩn đoán và khắc phục lỗi
Thiết kế phải hiển thị các thông báo lỗi một cách rõ ràng và mang tính xây dựng, giúp người dùng biết nguyên nhân và cách giải quyết lỗi một cách dễ dàng.
10. Trợ giúp và tài liệu hướng dẫn
Thiết kế phải cung cấp các thông tin trợ giúp hoặc tài liệu hướng dẫn cho người dùng khi họ gặp khó khăn hoặc muốn biết thêm chi tiết về sản phẩm.
Ngoài nguyên lý Heuristics ra, làm cách nào để tôi có thể chọn phương án cuối cùng?
Không phải phương án thiết kế nào cũng có thể triển khai và hoạt động tốt trong thực tế mà còn phải đảm bảo tính khả thi, khi chọn lựa và đánh giá các phương án thiết kế UI/UX bạn có thể xem xét thêm một số yếu tố sau:
Khả năng tương thích
Đánh giá khả năng tương thích của phương án UI/UX trên các thiết bị, hệ điều hành và trình duyệt khác nhau.
Khả năng tiếp cận
Đánh giá khả năng tiếp cận của phương án UI/UX đối với người dùng có khả năng khác nhau, bao gồm cả người khuyết tật (VD: mù màu) và người dùng không thành thạo công nghệ.
Để kiểm tra khả năng tiếp cận của sản phẩm hay giao diện, bạn có thể sử dụng các công cụ hoặc chỉ số như Web Content Accessibility Guidelines (WCAG), Web Accessibility Evaluation Tool (WAVE), AChecker hay Color Contrast Analyzer để kiểm tra xem sản phẩm hay giao diện của bạn có tuân theo các tiêu chuẩn và nguyên tắc về khả năng tiếp cận không.
Thực hiện kiểm tra người dùng
Kiểm tra phương án thiết kế đã được chọn bằng cách sử dụng các phương pháp kiểm tra người dùng như A/B testing, usability testing, eye tracking, card sorting hay tree testing để đo lường và cải thiện UI/UX, nhằm đảm bảo rằng sản phẩm hoạt động tốt với đối tượng người dùng và đáp ứng các yêu cầu của thị trường.UIUXVN sẽ làm rõ các phương pháp kiểm tra người dùng để bạn hiểu rõ hơn tại đây.
Thiết kế một số phương án UI khác nhau
Thiết kế nhiều phương án khác nhau để có sự lựa chọn và so sánh giữa chúng.
Tổng kết
Chọn lựa phương án thiết kế UI/UX tốt sẽ giúp tăng tính khả dụng, độ phù hợp với đối tượng người dùng, độ tin cậy, tăng sự hài lòng của khách hàng và cải thiện hiệu suất kinh doanh của sản phẩm.
Bonus thêm về nguyên lý Heuristics
Nguyên lý heuristics được nhiều nhà nghiên cứu và chuyên gia đóng góp trong các lĩnh vực khác nhau. Một số người có ảnh hưởng đến nguyên lý heuristics là:
- Herbert Simon: Nhà kinh tế và nhà khoa học chính trị Mỹ, đã đưa ra khái niệm về tính hợp lý có giới hạn và các chiến lược tham lam để giải quyết các vấn đề phức tạp.
- Amos Tversky và Daniel Kahneman: Các nhà tâm lý học Israel, đã xác định ba phương pháp heuristics chính trong việc ra quyết định: tính đại diện, tính duy trì và sự điều chỉnh, và tính khả dụng. Họ cũng đã nghiên cứu các thiên vị và sai lầm do sử dụng heuristics gây ra.
- George Polya: Nhà toán học Hungary-Mỹ, đã viết cuốn sách How to Solve It (Làm thế nào để giải quyết nó), trong đó anh ta đưa ra một bước tiến từng bước để áp dụng kinh nghiệm trong việc giải quyết các bài toán toán học.
- Jakob Nielsen: Nhà khoa học máy tính Đan Mạch-Mỹ, được coi là một chuyên gia hàng đầu về khả năng sử dụng web. Anh ta đã đề xuất một danh sách 10 nguyên tắc heuristics cho thiết kế giao diện người dùng.